Σημάδια και Συμπτώματα του Παιδικού Άγχους που χρειάζεται να προσέξεις!
Το άγχος δεν έχει ηλικία.
Έχει παρατηρηθεί ότι ακόμα και βρέφη λίγων μηνών βιώνουν άγχος όταν π.χ. δεν ικανοποιείται η ανάγκη τους για τροφή, ζεστασιά, αγκαλιά, όταν αποχωρίζονται κάποιον οικείο, όταν εγκαταλείπονται.
Έρευνες δείχνουν ότι τα κορίτσια είναι πιο ευάλωτα από τα αγόρια, έχοντας διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν αγχώδεις συμπεριφορές και να εκδηλώσουν συμπτώματα.
Μην ξεχνάμε ότι είμαστε όντα της αλληλεπίδρασης και κάθε τι που συμβαίνει στην ζωή μας καταγράφεται σωματικά και ψυχικά. Το άγχος είναι θα λέγαμε στην ουσία μία ψυχική “καταγραφή” πίεσης, ανικανοποίητου, μη διαχειρίσιμου. Το άγχος δεν είναι τίποτα άλλο από έντονο φόβο, ανασφάλεια κι ανησυχία.
Το άγχος στα παιδιά διαφέρει από το άγχος των ενηλίκων στο ότι είναι μία κατάσταση την οποία δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν και να εκφράσουν λεκτικά όπως οι ενήλικες, λόγω της διαφορετικής γνωστικής και αντιληπτικής ικανότητας. Δεν μιλάμε λοιπόν για “ομοιότητα” αλλά για αναλογία. Απλό παράδειγμα, ένας ενήλικας μπορεί να αγχωθεί γιατί το πρωί καθυστέρησε στην δουλειά του κι αντίστοιχα ένα παιδί θα αγχωθεί γιατί έχασε το βιβλίο του.
Αυτό που διαφέρει δεν είναι απαραίτητα το τι πυροδοτεί το άγχος αλλά η ικανότητα διαχείρισης της εμπειρίας, κι η έκφραση της.
Το παιδί αισθάνεται το άγχος, το βιώνει, σαν πίεση, σαν αίσθηση αόρατου κινδύνου, σαν ανησυχία και ανασφάλεια. Τα παιδιά βιώνουν το άγχος ως κάτι γενικό και αόριστο που τα ενοχλεί, μία απροσδιόριστη δυσαρέσκεια.
Ο ενήλικας βιώνει το άγχος ως κάτι στοχευμένο και συγκεκριμένο, και τις περισσότερες φορές δύναται να αντιληφθεί την πηγή του.
Άγχος σε ένα παιδί μπορεί να δημιουργηθεί από:
- αποχωρισμό/ απώλεια
- μη ικανοποίηση των βιολογικών αναγκών (τροφή, νερό, κλπ)
- μη ικανοποίηση των ψυχικών αναγκών (αγκαλιά)
- τις συνθήκες διαβίωσης και τον τρόπο ανατροφής (προσδοκίες γονέων/ αδιαφορία – υπερπροστασία),
- την ψυχική και συναισθηματική κατάσταση του γονέα (αγχώδεις προσωπικότητες, κατάθλιψη),
- ιστορικό ψυχικών διαταραχών (γενετική προδιάθεση)
- ατομική ιδιοσυγκρασία
- μία ξαφνική κι απότομη αλλαγή στην καθημερινότητα του (μετακόμιση, διαζύγιο, θάνατος),
- το τραύμα,
- την κακοποίηση (λεκτική, ψυχική και σωματική)
όπως άλλωστε ισχύει και για τους ενήλικες.
Μην ξεχνάμε ότι η παιδική ηλικία είναι αναπτυξιακά στάδιο συναισθηματικών μεταβολών και αναταραχών, καθώς προσπαθούμε τότε να καταλαβουμε και να αφομοιώσουμε τον κόσμο γύρω μας, οπότε οποιαδήποτε αστάθεια σε σχέση με τα ήδη δεδομένα μας μπορεί να πυροδοτήσει άγχος.
Όσο μεγαλώνει το παιδί κι αποκτά εμπειρίες πάνω στις οποίες “χτίζει”, όσο εξελίσσεται η γνωστική του ικανότητα κι η λογική σκέψη τόσο περισσότερο προσομοιάζει στην συνθήκη του ενήλικα.
Η διαφορά του παιδιού από τον ενήλικα είναι ότι το παιδί μη έχοντας τις απαραίτητες γνωστικές ικανότητες ακόμα δεν μπορεί να διαχειριστεί αυτό που του συμβαίνει, όπως πιθανόν ένας ενήλικας. Ένα παιδί δεν διαθέτει τους απαραίτητους μηχανισμούς για να κατανοήσει τι του συμβαίνει πάρα μόνο λειτουργεί με το συναίσθημα, οπότε το πρώτο πράγμα που παρατηρούμε είναι αλλαγή στην συμπεριφορά του.
Συμπεριφορές στις οποίες χρειάζεται να δώσουμε σημασία, όταν προκύπτουν εκεί που δεν υπήρχαν πριν και φυσικά όταν δεν συνδέονται με οργανικά αίτια, είναι :
- αποφυγή κάποιας συνθήκης (συνήθως ό,τι προκαλεί το άγχος)
- αντίδραση και αντίσταση,
- επιθετικότητα,
- διαταραχές στον ύπνο (αϋπνία, υπνηλία, εφιάλτες),
- διαταραχές στην όρεξη (λαιμαργία, ανορεξία),
- ονυχοφαγία
- ευερεθιστότητα κι ανεξήγητο κλάμα,
- νυχτερινή ενούρηση αφού έχει ξεπεραστεί το στάδιο,
- πόνοι (που συνήθως αλλάζουν σημείο εντοπισμού), γαστρεντερικές ενοχλήσεις, πονοκέφαλος, ζαλάδες
- υπερκινητικότητα, διάσπαση προσοχής
- απομόνωση
- εκλογίκευση, μυθοπλασία (π.χ. τέρατα ή φανταστικές ιστορίες αληθοφανών συμβάντων)
- σε ακραίες περιπτώσεις φτάνει μέχρι και την τριχόπτωση, τις αλλεργίες και τις δερματικές παθήσεις, όπως στους ενήλικες.
Η σωματοποίηση του άγχους, δηλαδή η εμφάνιση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων, σημαίνει ότι τα πράγματα είναι αρκετά σοβαρά και η ψυχική φόρτιση του παιδιού είναι ιδιαίτερα έντονη, άρα χρειάζεται άμεσα βοήθεια από ειδικό. Απευθυνόμαστε πρώτα στον παιδίατρο που παρακολουθεί το παιδί ο οποίος και μας κατευθύνει μετά στην ανάλογη ειδικότητα συνήθως παιδοψυχολόγο.
Ο συνηθέστερος παράγοντας που σχετίζεται με το άγχος που εκδηλώνει ένα παιδί συνδέεται με τις συνθήκες που βιώνει μέσα στο σπίτι και την οικογένεια του. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό αναζητά λύση στο πρόβλημα η οικογένεια ολόκληρη, ως μία οντότητα. Ας θυμόμαστε ότι η οικογένεια είναι ένα σύστημα αλληλεπίδρασης κι ό,τι συμβαίνει σε κάθε της μέλος επηρεάζει τους πάντες μέσα σε αυτήν.
Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να διαχειριστεί αυτό που του συμβαίνει; Τί κάνω στην περίπτωση που παρατηρώ εκφράσεις άγχους στο παιδί μου;
1. Καταρχάς προσπαθήστε να εντοπίσετε και να κατανοήσετε την πηγή του προβλήματος.
Συζητάω με το παιδί και διερευνώ.
Ακούω προσεκτικά και με κατανόηση το κάθε τι που μοιράζεται μαζί μου χωρίς καμία επικριτική διάθεση. Δεν μειώνω την εμπειρία του! Είναι εξίσου σημαντική με όλων μας!
2. Προσπαθήστε να ικανοποιήσετε τις ανάγκες που εκφράζει.
Αν π.χ. μου λέει “μου λείπεις, μαμά”, δεν το αντικρούω παρά φροντίζω την ανάγκη του, με το να περνάω πιο πολύ και πιο ουσιαστικό χρόνο μαζί του. Όταν μιλάμε οι δυο μας δεν βλέπω τηλεόραση, ας πούμε, ούτε μαγειρεύω. Του δίνω την αναπόσπαστη προσοχή μου.
3.Αποφορτίστε το πρόγραμμα του παιδιού αν είναι πολύ βαρύ.
Το κάθε παιδί έχει τους δικούς του ρυθμούς και τις δικές του ανάγκες. Δεν χρειάζεται να επιβαρύνουμε το πρόγραμμα του με χιλιάδες δραστηριότητες και πληροφορίες. Μην ξεχνάτε ότι ένα παιδί χρειάζεται χρόνο για παιχνίδι και χαλάρωση. Αφήστε του ελεύθερο χρόνο, αφήστε το να βαρεθεί και να βρει μόνο του τι θα κάνει.
4. Ωθήστε τα σε σπορ και εικαστική δημιουργία.
Και τα δύο αυτά είναι δραστηριότητες που βοηθούν στην διοχέτευση αλλά και στην διαχείριση του άγχους. Πάντα χωρίς υπερβολές η σωματική άσκηση – με μορφή παιχνιδιού στις μικρότερες ηλικίες – κι η καλλιτεχνική δημιουργία δίνουν στο παιδί διέξοδο για την πίεση που αισθάνεται, και βρίσκει πιο εποικοδομητικούς τρόπους να εκφράσει αυτό που νιώθει.
5. Παρατηρήστε τον εαυτό σας και τον σύντροφο σας.
Αν εσείς είστε άνθρωποι αγχώδεις και διαχειρίζεστε την καθημερινότητα με ένταση τότε αυτό περνάει στα παιδιά. Πολύ απλά αντιγράφουν το παράδειγμα που βιώνουν· είναι σαν να τους λέμε “να έτσι κάνουμε όταν συμβαίνει αυτό”. Τους μαθαίνουμε λοιπόν την αγχωτική διαχείρηση των συνθηκών.
6. Ξεχάστε τις προσδοκίες και τις συγκρίσεις με τα άλλα παιδιά κι εστιάστε στην ουσία και στο δικό σας παιδί.
Οι προσδοκίες των γονέων μεταφράζονται σε απαιτήσεις που κάνουν τα παιδιά άτομα πολύ αυστηρά με τον εαυτό τους, και κάτι τέτοιο είναι μία από τις κύριες αιτίες του άγχους.
Κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός και δεν οδηγεί πουθενά το να συγκρίνουμε τον έναν με τον άλλον. Ασχοληθείτε ενεργά με τα χαρίσματα του δικού σας παιδιού και την μοναδικότητα του και τονώστε του την αυτοπεποίθηση. Πιστεύοντας εσείς σε αυτό το βοηθάτε να πιστέψει στον εαυτό του και να αντλεί δύναμη από εκεί!
7. Εστιάστε στα συναισθήματα του, τι το κάνει χαρούμενο και βοηθήστε το να εντάξει την επιθυμία του μέσα σε οριοθετημένα πλαίσια ικανοποίησης αναγκών.
Αφήστε στην άκρη τις δικές σας προβολές – ως γονείς όλοι κάνουμε – κι εστιάστε στο παιδί σας. Τί χρειάζεται και ποιος είναι ο καταλληλότερος τρόπος να το ικανοποιήσει; Όταν εσείς ακούσετε τις πραγματικές ανάγκες του παιδιού και γίνετε συμμέτοχος στην λύση τότε το παιδί αισθάνεται ασφάλεια κι ηρεμία. Το αντίθετο του άγχους!
Σε περίπτωση που χρειαστεί επισκεφθείτε έναν ειδικό και ξεκινήστε μία διαδικασία ψυχοεκπαίδευσης, και ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων, που αφορούν στο παιδί αλλά και στους γονείς.
No Comments