“Ξαναπάτα Like Επιτέλους” Το βιβλίο που ξανά ανοίγει την συζήτηση για τα social media στα παιδιά!
Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου “Ξαναπάτα like επιτέλους” της Κέλλυς Αλχανάτη Παπούλη από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑ ανοίξαμε την συζήτηση για τα social media και τα παιδιά στην παρουσίαση του βιβλίου στις 11 Μαϊου στον Ιανό. Ένα βιβλίο που μας μαθαίνει πώς να διαχειριζόμαστε τις καταστάσεις που προκύπτουν με την εξέλιξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, της νέας γλώσσας που προκύπτει αλλά και όλων αυτών των νέων τρόπων επικοινωνίας που λίγο πολύ μας φαίνονται παράξενοι και χρειάζεται απαραιτήτως να μάθουμε.
Μία συζήτηση για το διαδίκτυο, τους κινδύνους του αλλά και τις χαρές του. Και φυσικά μία συζήτηση για την σχέση γονέων και παιδιών στην εφηβεία (και λίγο πριν).
Ξεκινάω από την εξής παραδοχή: Εμείς οι γονείς όταν σκεφτόμαστε το διαδίκτυο σε συνδυασμό με τα παιδιά μας η αλήθεια είναι ότι φοβόμαστε λίγο.
Φοβόμαστε κυρίως πιστεύω επειδή η δική μας γενιά έχει μεγαλώσει σε ένα άλλο περιβάλλον, με διαφορετικές παραστάσεις και δρώμενα, και μας ξενίζει, άλλους περισσότερο κι άλλους λιγότερο, αυτό που τώρα βλέπουμε να συμβαίνει. Σε κάποιο βαθμό λογικό κι αναμενόμενο είναι να μας φοβίζει το άγνωστο της υπόθεσης, το ξένο αλλά και η ταχύτητα με την οποία εναλλάσσονται κι εξελίσσονται τα πράγματα στην εικονική πραγματικότητα, το αχανές του διαδικτύου κι όσα αυτό μπορεί να κρύβει ως δυσάρεστες εκπλήξεις.
Η αλήθεια είναι ότι κι εγώ ως μαμά κατανοώ απόλυτα τον φόβο αυτό, κι ως ψυχολόγος γνωρίζω ότι η ηλικία κι η ωριμότητα των παιδιών μας είναι αντιστρόφως ανάλογη με την ταχύτητα με την οποία τρέχουν τα πράγματα.
Όταν εμείς ως ενήλικες καλά καλά δεν προλαβαίνουμε να συλλάβουμε και να φανταστούμε όλες τις πιθανές προεκτάσεις, παρά την εμπειρία ζωής μας πώς περιμένουμε να μπορέσουν τα παιδιά μας;
Γεγονός παραμένει ότι ο φόβος δεν έχει λειτουργήσει ποτέ ως καλός σύμβουλος.
Τί κάνουμε όμως;
Αρχικά, ενημερωνόμαστε, μαθαίνουμε, και φροντίζουμε να παραμένουμε επίκαιροι και σύγχρονοι. Δηλαδή να βηματίζουμε παράλληλα με τις εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας (και γενικότερα στην ζωή των παιδιών μας) κι όχι πίσω από αυτές.
Όλοι οι γονείς σήμερα γνωρίζουμε τα social media, και την ύπαρξη διαφόρων εφαρμογών που κατά καιρούς εμφανίζονται. Η αλήθεια είναι πως οι σημερινοί γονείς αν και αποκτούμε παιδιά σε μεγαλύτερη ηλικία από ότι οι παλαιότερες γενιές, είμαστε “νεότεροι” από τους δικούς μας στην αντίστοιχη ηλικία, πιο δραστήριοι, και πιο πολύ “μέσα στα πράγματα”, γεγονός που λειτουργεί ως πλεονέκτημα μας.
Τί σημαίνει στην πραγματικότητα η είσοδος ενός παιδιού στο διαδίκτυο, ή στα social media;
Σημαίνει ότι το παιδί μας εισέρχεται σε μία κατάσταση εικονικής πραγματικότητας, σε έναν άνευ ορίων ιστό με τα εξής χαρακτηριστικά:
- Είναι εικονικό: δηλαδή αυτό που βλέπω δεν είναι απαραίτητα και αυτό που πραγματικά συμβαίνει, άρα δεν μπορώ να διακρίνω την αλήθεια από το ψέμα ούτε βέβαια να υπάρξει συναισθηματικό αντικρισμα σε αυτό που συμβαίνει (εξ ου κι η τόσο μεγάλη άνοδος του cyber bullying),
- Είναι βολικό κι εύκολο: είναι σαφώς ευκολότερο να γράφω σε προσωπικά μηνύματα εκθειάζοντας ή κατακρίνοντας πίσω από την βιτρίνα μιας οθόνης κι ακολουθώντας τη μάζα, παρά να αναλάβω την ευθύνη των θέσεων, των λόγων και των συναισθημάτων μου, ενώπιος ενωπίω με έναν άλλον άνθρωπο.
- Είναι γλωσσικά στερητικό: με την νέα γλώσσα που δημιουργείται από ανάγκη να επικοινωνήσουν ταχύτερα τα παιδιά μας (OMG, bro, ly, lol,κλπ) ξεχνούν να χρησιμοποιούν την υπαρκτή τους γλώσσα για επικοινωνία. Το πρόβλημα εδώ είναι ότι χωρίς γλώσσα δεν μπορεί να υπάρξει σκέψη και παραγωγή νέων ιδεών, δεν υπάρχει πνευματική πρόοδος,
- Είναι αποχαυνωτικό: θα μου επιτρέψετε την έκφραση εδώ. Είναι ο πιο εύκολος τρόπος για να καταστείλει κανείς την λειτουργία σκέψης των παιδιών μας, και δη της κριτικής σκέψης.
- Είναι παγίδα: επιτείνει την συναισθηματική απόσυρση και την αποξένωση, και στερεί την αληθινή ανθρώπινη επαφή, την επαφή που δεν μπορεί να αντικατασταθεί με κανέναν άλλον τρόπο παρά μόνο με το να είμαστε οι άνθρωποι ταυτόχρονα παρόντες και να βιώνουμε μαζί την στιγμή,
- Είναι εθιστικό: ναι, όντως η χρήση του διαδικτύου μπορεί να γίνει εθισμός. Υπό συνθήκες.
Κάθε τι έχει πάντα δύο όψεις και προσωπικά δεν είμαι υπέρμαχος των ακραίων θέσεων. Τίποτα δεν είναι μόνο κακό.
Κατά την γνώμη μου λοιπόν το διαδίκτυο και τα social media είναι ένα εργαλείο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί υπέρ ή κατά των παιδιών μας (π.χ. μαχαίρι = όπλο/εργαλείο). Η λειτουργία εξαρτάται από τον χρήστη.
Από εμάς εξαρτάται πως θα γίνει αυτό, η χρήση του, οπότε αντί να δαιμονοποιούμε θεωρώ καλύτερο το να γνωρίσουμε· να γνωρίσουμε τι είναι αυτό που λέγεται social media, αλλά ακόμα πιο σημαντικό πως λειτουργεί και πως συντροφεύει τα παιδιά μας. Τί τους δίνει; Τί παρέχει; Διερευνάμε δηλαδή ώστε να συγκεντρώσουμε πληροφορίες που θα μας βοηθήσουν να δούμε τα πράγματα ψύχραιμα και ρεαλιστικά, όχι καθοδηγούμενοι από τον φόβο.
Στην πράξη, όλα ξεκινούν από την σχέση των γονέων με τα παιδιά τους, από τα όρια που έχουμε θεσμοθετήσει στο σπίτι μας, και το παράδειγμα που εμείς οι ίδιοι ως ενήλικες δίνουμε. Το πως εκπαιδεύουμε από μικρά τα παιδιά μας, και ποιά είναι η επικοινωνία που δημιουργούμε μαζί τους.
Το παιδί από την αρχή χρειάζεται να γνωρίζει ότι τις τελικές αποφάσεις τις παίρνουν οι ενήλικες (υπάρχει ιεραρχία στο σπίτι), η συζήτηση κι η επικοινωνία είναι πάντα ανοιχτά εργαλεία φυσικά. Σε ακούω, σε υπολογίζω, σε στηρίζω, σε φροντίζω και για να μπορώ να τα κάνω αυτά χρειάζεται να έχουμε σχέση εμπιστοσύνης και σεβασμού, πράγματα που διδάσκω χωρίς να κηρύττω αλλά μάλλον πράττοντας πρώτα εγώ (παραδειγματίζοντας). Η ασφάλεια που δίνει αυτή η σχέση καθιστά την τιμωρία και την απαγόρευση περιττά.
Ας τα πάρω λοιπόν από την αρχή, με λίγη τροφή για σκέψη: Ένα παιδί χρειάζεται πρώτα να αποκτήσει οικογενειακή και κοινωνική συνείδηση, να βιώσει την φροντίδα, την αγάπη και την ανθρώπινη επαφή μέσα στο σπίτι του, δηλαδή ρεαλιστικά την ανθρώπινη φύση, και αφού αυτά εδραιωθούν μπορεί να του επιτραπεί η εισοδος στην εικονική πραγματικότητα του internet.
Ας αναρωτηθούμε εμείς οι γονείς:
-Ένα παιδί που από μικρό έχει μάθει να είναι μπροστά σε μία οθόνη και να ασχολείται όλη μέρα με αυτό, φυσικά και μεγαλώνει με την ταυτότητα του συνυφασμένη με το ηλεκτρονικό “μαραφέτι”, την προέκταση του εαυτού του. Γιατί λοιπόν ερχόμαστε εμείς ξαφνικά στα 10 η στα 12 και του απαιτούμε να το “ξεμάθει”, του απαιτούμε να το δαιμονοποιήσει;
-Ένα παιδί που μας βλέπει να εργαζόμαστε στον υπολογιστή και να του απαντάμε χωρίς να ξεκολλήσουμε τα μάτια μας από την οθόνη, κι αυτό είναι η συνήθης εικόνα μας, γιατί απαιτούμε εμείς σήμερα να μας “κοιτάει όταν του μιλάμε”; Το έμαθε κάπου αυτό;
-Ένα παιδί που βιώνει το ζευγάρι των γονέων του καθιστούς στην μία γωνία του καναπέ ο ένας και στην άλλη ο άλλος, ο καθένας με ένα κινητό στο χέρι, χωρίς να ανταλλάσουν λέξη μεταξύ τους, τί μαθαίνει άραγε;
Για όλους αυτούς τους λόγους θεωρώ το πιο σημαντικό εργαλείο στα χέρια των γονέων την σχέση με τα παιδιά μας.
Και ναι, είναι η πιο δύσκολη δουλειά του κόσμου γιατί απαιτεί πολλές εφεδρείες και εμφανίζει διαρκώς εναλασσόμενες συνθήκες στις οποίες εμείς καλούμαστε να προσαρμοστούμε.
Αυτή όμως είναι η δουλειά μας.
Ο ρόλος μου είναι να θέτω όρια, να παρέχω τις βάσεις,και να φροντίζω να παραμένω ενήμερη κι επίκαιρη.
Να είμαι τόσο “μοντέρνα” ώστε να καταλαβαίνω τι γίνεται, αλλά όχι τόσο που να γίνομαι φίλη.
Να βρίσκομαι διακριτικά δίπλα στο παιδί μου, ή καλύτερα σχεδόν αόρατη πάντα δίπλα του.
Αυτό απαιτεί και κόπο και τρόπο.
Χρειάζεται να έχω τα μάτια μου και τα αυτιά μου ανοιχτά, χωρίς όμως να γίνομαι αισθητή.
Να είμαι παρούσα χωρίς να είμαι παρεμβατική/υπερπροστατευτική.
Να είμαι υποστηρικτική και διαθέσιμη χωρίς να γίνομαι αυταρχική ή βάρος.
Και για να ξαναγυρίσω στο θέμα μας, ναι ένα παιδί που έχει μάθει από το σπίτι του τα όρια και την επικοινωνία δεν κινδυνεύει από τις παγίδες του διαδικτύου.
Δεν κινδυνεύει να εθιστεί, γιατί ο εθισμός, όπως κάθε εθισμός στην ουσία αναπληρώνει κάτι που λείπει από την ψυχή. Συνήθως λείπει η επικοινωνία, η φροντίδα, η αληθινή παρουσία. Οπότε ο εθισμός στο διαδίκτυο στην ρίζα του δεν διαφέρει από κάποιον άλλο εθισμό.
Η Κέλλυ Αλχανάτη Παπούλη, έχει γράψει άλλα δύο βιβλία στην σειρά αυτή, το “Πάτα Like Επιτέλους” και το “Μην με αφήνεις στο Seen”. Προτείνω να διαβάσετε την τριλογία. Είναι εξαιρετική!
Το οπισθόφυλλο του βιβλίου Ξαναπάτα Like Επιτέλους: Έπειτα από δεκαπέντε ολόκληρες ημέρες χωρίς Wi-Fi (!) η Μπίλι επιστρέφει από τις καλοκαιρινές της διακοπές συνειδητοποιώντας πως η ζωή είναι πολύ όμορφη όταν έχεις ουσιαστική επαφή και όχι ηλεκτρονική…Πίσω στην καθημερινότητα λοιπόν, η Μπίλι ξαναπιάνει στα χέρια της το αγαπημένο της τάμπλετ και επιστρέφει στον μαγικό κόσμο του διαδικτύου ο οποίος ομολογουμένως της έχει λείψει πολύ! Νέες ιστορίες καθημερινής διαδικτυακής τρέλας ξεκινούν για την ίδια και τους φίλους της καθώς sarahah, insta stories, party house και άλλα πολλά δημιουργούν παρεξηγήσεις, φασαρίες και επικίνδυνες αντιδράσεις. Με σύμμαχό της τα comments και τα emoji μπορεί να τα αντιμετωπίσει όλα αυτά;
No Comments