Ο ύπνος έχει πρωταρχική σημασία για την υγεία μας, σωματική και ψυχική και γι’ αυτόν τον λόγο άλλωστε τον αποκαλούμε και “φάρμακο”.
Όλοι μπορούμε να αντιληφθούμε εκ πείρας νομίζω πως το να κοιμηθούμε καλά, ποιοτικά και ποσοτικά, μας βοηθάει να ξυπνήσουμε ξεκούραστοι και ανανεωμένοι. Λίγοι όμως έχουμε κατανοήσει πλήρως το ρόλο που παίζει ένας καλός ύπνος στη συναισθηματική μας ρύθμιση, στις γνωστικές μας λειτουργίες, και στη συνολική μας ψυχολογική υγεία.
Γιατί πρέπει να κοιμόμαστε αρκετά και καλά, λοιπόν;
Ο καλός ύπνος είναι απαραίτητος γιατί προσφέρει:
-
- Βελτιωμένη ικανότητα Συναισθηματικής Ρύθμισης
Ο ύπνος παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην επεξεργασία και την διαχείριση των συναισθημάτων. Όταν κοιμόμαστε ο εγκέφαλος μας επεξεργάζεται τα συναισθήματα που έχουμε βιώσει μέσα στην ημέρα και τα αποθηκεύει με την μορφή συναισθηματικών αναμνήσεων, θα λέγαμε. Όταν η ροή του ύπνου διακόπτεται γινόμαστε πιο ευερέθιστοι, πιο αντιδραστικοί, περισσότερο παρορμητικοί, θυμώνουμε ευκολότερα, έχουμε μειωμένες άμυνες άρα και δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε ακόμα και την αναμενόμενη πίεση της ημέρας μας. Στον αντίποδα, ο επαρκής και καλός ύπνος ευνοεί την ψύχραιμη διαχείριση των παρορμήσεων μας και των συναισθημάτων μας.
-
- Χαμηλότερα επίπεδα Στρες
Κατά την διάρκεια του ύπνου ρυθμίζονται τα επίπεδα της κορτιζόλης, της βασικής ορμόνης που σχετίζεται με το στρες. Ως αποτέλεσμα η χρόνια έλλειψη ύπνου οδηγεί σε μία συνεχή αίσθηση ανησυχίας, αγωνίας, έντασης και άγχους, και οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που υποφέρουν από αϋπνίες έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν αγχώδεις διαταραχές.
Ο καλός ύπνος ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων με αποτέλεσμα να είμαστε ισχυρότεροι στην αντιμετώπιση των καθημερινών προκλήσεων.
-
- Ενίσχυση γνωστικών διεργασιών και Μνήμης
Ο ύπνος παίζει μέγιστο ρόλο στην διαδικασία της μάθησης και της μνήμης. Όταν κοιμόμαστε ο εγκέφαλος αναπαύεται, οργανώνει και τακτοποιεί. Η νεοαποκτηθείσα γνώση αποθηκεύεται και γίνεται προσβάσιμη για να την ανακαλέσουμε όταν θελήσουμε. Η διαδικασία συμβαίνει όταν βρισκόμαστε σε βαθύ ύπνο, τότε που ενισχύονται οι συνδέσεις, αποθηκεύεται ό,τι χρήσιμο και πετιέται ό,τι άχρηστο. Έμμεσα και άμεσα ο καλός ύπνος ενισχύει την μάθηση.
Η έλλειψη ύπνου από την άλλη εμποδίζει την συγκέντρωση, την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, και την ικανότητα λήψης αποφάσεων. Θα έλεγε κανείς ότι η έλλειψη ύπνου στερεί την νοητική μας διαύγεια.
-
- Χαμηλότερο ποσοστό εμφάνισης Κατάθλιψης
Η ισχυρή σύνδεση ύπνου και ψυχικών διαταραχών, όπως π.χ. η κατάθλιψη (αλλά όχι μόνο αυτή), είναι πλέον αποδεδειγμένη. Η χρόνια έλλειψη ύπνου φαίνεται να διακόπτει την φυσιολογική δραστηριότητα των νευροδιαβιβαστών που είναι υπεύθυνοι για την ρύθμιση της διάθεσης, όπως είναι η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη. Ενδεικτικό της σχέσης μεταξύ ύπνου και διαταραχών διάθεσης είναι ότι συχνά ασθενείς που πάσχουν από κατάθλιψη να παρουσιάζονται με αϋπνία, ή υπερυπνία (υπερβολικός ύπνος).
-
- Μεγαλύτερη δημιουργικότητα και αποτελεσματικότερη επίλυση προβλημάτων
Κατά την διάρκεια του ύπνου, και ιδιαίτερα της REM φάσης, ο εγκέφαλος σχηματίζει νέες συνδέσεις νευρώνων πράγμα που ενισχύει την δημιουργικότητα και την καινοτόμο σκέψη. Κάτι τέτοιο μας δίνει την δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε μία δυσκολία ή πρόκληση διαφορετικά, να προσεγγίσουμε σκεπτόμενοι “έξω από το κουτί” και τελικά να λύσουμε κάτι που μέχρι χθες μας φαινόταν ακατόρθωτο. Εξού και η χρησιμότητα και πρακτική εφαρμογή της συμβουλής “πάρε τον χρόνο σου, κοιμήσου να ξεκουραστείς και το ξαναβλέπεις αύριο με καθαρό μυαλό”.
-
- Βελτίωση των κοινωνικών δεσμών
Η έλλειψη ύπνου δεν επηρεάζει μόνο τον εγκέφαλο μας και τον τρόπο σκέψης μας αλλά κατ’ επέκταση και τις κοινωνικές μας επαφές. Όταν ο εγκέφαλος μας είναι κουρασμένος μειώνεται η ικανότητα μας να αντιληφθούμε την μη λεκτική επικοινωνία, να αναγνωρίσουμε συναισθήματα σε άλλους, αλλά και να φιλτράρουμε ανάλογα με την περίσταση στην οποία βρισκόμαστε. Οι άνθρωποι που παρουσιάζουν χρόνια έλλειψη ύπνου παρεξηγούν εκφράσεις, τείνουν να ερμηνεύουν αρνητικά καταστάσεις και πολύ συχνά οδηγούνται σε διαφωνίες και συγκρούσεις άνευ λόγου. Η υπομονή και η ενσυναίσθηση μας μειώνονται. Οι εντάσεις στις σχέσεις μεταξύ φίλων και συγγενών, ή ακόμα και σε επαγγελματικές σχέσεις, πληθαίνουν.
Πρακτικά, αυτό που βοηθάει πολύ στα προβλήματα του ύπνου είναι η εδραίωση μιας ρουτίνας. Τί μπορείς να κάνεις;
Επίλεξε να ρυθμίσεις:
-την ώρα που κοιμάσαι και που ξυπνάς, να είναι περίπου η ίδια κάθε μέρα,
-τον χώρο που κοιμάσαι και την σταθερότητα της θερμοκρασίας του,
-τον φωτισμό του χώρου αλλά και την χρήση οθονών (η μπλε ψυχρή ακτινοβολία που εκπέμπουν οι οθόνες -και η τηλεόραση- ενεργοποιεί τον μηχανισμό αφύπνισης),
-το στρώμα, τα σκεπάσματα, το μαξιλάρι, τον ρουχισμό ώστε να μπορέσει να χαλαρώσει το σώμα και να αφεθεί,
-την βραδινή σου τροφή και τα ροφήματα (απόφυγε δύσπεπτα φαγητά, πολύ αλκοόλ, καφεϊνούχα ροφήματα).
Αν οι δυσκολίες στον ύπνο σου επιμένουν καλό είναι να επισκεφθείς έναν ψυχολόγο, είτε για να διαχειριστείς αυτά καθ’ αυτά τα θέματα του ύπνου (εξαιρετικά αποτελεσματική είναι εδώ η γνωσιακή συμπεριφοριστική προσέγγιση CBT), είτε για να διερευνήσεις και να διαχειριστείς τα βαθύτερα αίτια που σε κρατούν ξύπνια το βράδυ.
Πολύτιμο βοήθημα για τον ύπνο μας, και όχι μόνο, έχουν αποδειχθεί οι τεχνικές χαλάρωσης που αποδεδειγμένα ανακουφίζουν από συμπτώματα άγχους, πίεσης, ανισορροπίας διάθεσης κ.α., εξισορροπούν και ενισχύουν την ευημερία του ατόμου. Σε μία ολιστική προσέγγιση θα πρότεινα και την αλλαγή τρόπου ζωής, την καλή διατροφή και την υποστήριξη του οργανισμού με συμπληρώματα διατροφής αν κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο.
Σε μία καθημερινότητα τόσο πιεστική και απαιτητική όσο η δική μας είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε να επενδύουμε στον ύπνο διότι ότι ο ξεκούραστος άνθρωπος είναι πιο συγκεντρωμένος, πιο ανθεκτικός και πιο ισορροπημένος.
Με αγάπη,
No Comments